Kraftangan

July 11, 2017

Definisi Kraftangan di sabah

Sabah merupakan negeri kedua terbesar di dalam malaysia,sabah terletak di utara pulau borneo. Gelaran negeri di bawah bayu,sabah memiliki kelebihan dari pelbagai aspek kehidupan masyarakat . Sabah tidak sahaja kaya dengan keindahan semulajadi malah kaya dengan kebudayaan dan kesenian masyarakatnya.Masyarakat majmuk di sabah membolehkan kita menikmati keunikan dan keindahan yang terdapat di sabah.Walaupun sabah kaya dengan kesenian dan kebudayaan terdapat juga perbezaan yang ketara antara satu sama lain .

Fungsi kraf tangan yang di miliki masyarakat asli di sabah asalnya bertujuan untuk melindungi/berteduh,menutup tubuh dan mencari makanan dengan cara yang terbaik sekali .

Mereka menghasilkan pelbagai jenis barangan tetapi lebih menumpukan kepada fungsi barang tersebut tidak kepada perhiasan . Benda-benda yang di hasilkan meliputi kelengkapan rumah,alat buruan,alat pertanian dan upacara ritual atau keagamaan. Penghasilan kraf tangan mereka bergantung kepada sumber alam semulajadi dan keperluan dari budaya mereka.

 Kraf tangan yang dihasilkan oleh penduduk dari berbagai-bagai budaya mempunyai jenis-jenis  yang luas. Sebagai contoh, penduduk pesisiran pantai yang penghidupannya bergantung pada laut telah menghasilkan alat yang berbeza dari penduduk pedalaman yang masih mengamalkan penanaman padi huma atau padi sawah dan memburu serta menangkap ikan sungai. Perbezaan juga wujud di antara kebudayaan kebendaan penduduk yang mengusahakan padi sawah dan padi huma. Perbezaan bukan sahaja terdapat pada alat-alat ‘utilitarian’ tetapi juga benda-benda ritual, alat-alat muzik dan ciri-ciri kebudayaan kebendaan yang lain.

Jenis-jenis kraftangan

  Rotan

Rotan merupakan sumber hutan bukan kayu yang mempunyai pelbagai fungsi dalam pembuatan kraftangan dan perabot. Melalui sumber ini boleh digunakan untuk menghasilkan barangan yang bermutu dan mempunyai nilai yang tinggi di pasaran. Rotan berasal dari Famili Palme dan dikelaskan dalam kumpulan yang terbesar iaitu parafamili calamoideae. Ia mempunyai batang berduri dan memanjat tetapi terdapat juga jenis yang tidak memanjat. Terdapat 13 genus rotan di dunia iaitu Calamus, Daemonorops, Karthalsia, Plectocomia, Plectocomiopsis, Myrialepis, Ceratolobus, Calospatha, Pogonotium, Retispatha, Laccosperma, Eremospatha, dan Onecocalamus. Hampir 600 jenis rotan dihasilkan daripada 13 genus ini. Daripada 107 jenis rotan yang ditemuai di Semenanjung Malaysia, hanya 20 jenis sahaja yang dikenal pasti kegunaannya serta mempunyai nilai komersil. Antaranya ialah rotan manau (Calamus manau), rotan matang atau dikenali juga sebagai rotan dok (C. ornatus), rotan manau tikus (C. tumidus), rotan semambu (C. scipionum), rotan dahan (Karthalsia sp) dan rotan sega (C. caesius). Ciri-ciri rotan ialah ringan, kuat dan mudah dibentuk, serta murah. Keistimewan rotan ialah cepat tumbuh serta dianggap lebih mendatangkan keuntungan berbanding dengan perabot yang diperbuat daripada bahan kayu. Selain memiliki kekuatan, rotan juga lebih ringan dan mudah untuk dipindahkan. Rotan memberi sumbangan ekonomi melalui pemprosesan perabot dan kraftangan. Antara perabot yang dihasilkan ialah kerusi, meja, katil, serta perkakas dapur. Rotan jenis belah biasanya digunakan untuk mengayam tikar ataupun lapik.

 
Buluh

Seperti rotan, buluh juga merupakan antara sumber utama dalam penghasilan kraftangan. Buluh berasal dari famili rumput (Graminea) dan dikelaskan dalam parafamili Bambusae. Ia merupakan rumput yang terbesar di dunia dan boleh mencapai ketinggian 40m dengan batang sebesar 30cm. Terdapat 75 genus dan sebanyak 1250 jenis tersebar di seluruh dunia. Pada masa dahulu, buluh dianggap sebagai rumpai di dalam hutan, tetapi sekarang ia dikenali sebagai tumbuhan yang mempunyai pelbagai kegunaan. Industri perabot dan kraftangan buluh telah berkembang maju pada masa kini. Buluh yang mempunyai serabut dengan purata panjang 3.45mm boleh menghasilkan kertas seperti pokok kayu konifer di negara berhawa sederhana. Di Malaysia, terdapat dua jenis buluh yang digunakan untuk menghasilkan kertas iaitu Dendrocalamus giganteus (Giant bamboo) dan Dendrocalamus asper (Asper). Kegunaan buluh yang lain adalah juga boleh ditanam untuk mengawal hakisan tanah kerana ia dapat hidup dengan baik di kawasan yang mungkin menimbulkan masalah untuk tanaman lain. Ia mengeluarkan banyak rizom yang dapat menghasilkan daya pengikat tanah yang kuat. Bak kata pepatah Melayu ‘seperti aur dengan tebing’. Buluh juga digunakan dalam pembinaan rumah sebagai rangka atap dan dinding, bakul sayur, batang colok, reban atau kandang binatang ternakan serta menguat konkrit dalam pembinaan jalan raya. Buluh juga dijadikan sebagai hiasan dan juga bonsai.


   SENI TIKAR
 Seni tikar merupakan satu jenis anyaman dan tradisi yang tidak mempunyai pengaruh luar. Seni anyaman yang sering dikaitkan dengan tikar bermula pada zaman dahulu kala dan kebanyakan hasilnya digunakan untuk pakaian, atap, tali dan keperluan kehidupan. Bahan asas yang paling awal digunakan untuk menghasilkan anyaman ialah akar dan rotan. Seni anyaman ini juga merupakan salah satu kreativiti masyarakat pada zaman dahulu untuk memanfaatkan sumber alam seperti buluh dan rotan untuk dijadikan sebahagian daripada keperluan hidup mereka. Seni anyaman sesuatu yang tidak dapat dipisahkan daripada cara hidup tradisional masyarakat di nusantara. Daripada tikar kepada dinding pelindung kediaman, hasil kerja menganyam membentuk persekitaran hidup yang boleh dilihat di mana-mana. Keadaan ini tidak menghairankan kerana tumbuh-tumbuhan tropika yang diperolehi di hutan-hutan banyak yang sesuai untuk dijadikan bahan anyaman. Keseluruhannya, kemahiran asas dalam seni anyaman tidak banyak berbeza dan cuma bergantung kepada jenis tumbuhan yang dijadikan bahan anyaman. Antara tumbuh-tumbuhan yang paling banyak digunakan dalam seni anyaman ialah buluh, mengkuang, rotan, ribu-ribu dan lidi yang boleh diperolehi daripada hutan. Perbezaan ciri tumbuh-tumbuhan ini menghasilkan pelbagai bentuk dan barangan seni anyaman. Menurut Siti Zainun (1986), dalam buku Reka Bentuk Kraf Tangan Melayu Tradisi, semasa zaman pemerintahan Long Yunus di negeri Kelantan (1756-1794), penggunaan anyaman digunakan oleh raja di mana anyaman tersebut dipanggil ‘Tikar Raja’ yang diperbuat daripada pohon bemban. Revolusi penggunaan tikar sejak zaman dahulu dapat dilihat melalui penggunaan dan penghasilan seni tikar ini yang mana hierarki bawahan dalam sistem masyarakat menjadikan penghasilan tikar ini sebagai punca atau sumber ekonomi mereka. Sehingga kini menjelang era globalisasi terdapat lagi beberapa negeri masih aktif menjalankan kegiatan anyaman di peringkat kampung. Di peringkat negeri pula, negeri yang masih mengamalkan seni anyaman ialah Negeri Perlis, Kedah, Perak, Selangor, Negeri Sembilan, Pahang, Melaka, Sabah dan Sarawak. Kesinambungan untuk memartabatkan seni anyaman tikar ini selari dengan hasrat kerajaan untuk memartabatkan lagi seni tradisional Malaysia untuk diangkat ke peringkat antarabangsa sebagai salah satu tonggak warisan negara bagi menunjukkan identiti negara Malaysia yang mempunyai seni dan kreativiti tersendiri yang perlu ditonjolkan untuk ikutan masyarakat dunia.

 Kelebihan Kraftangan

Kesimpulannya, pelancongan terbukti mendatangkan pelbagai faedah kepada pembangunan negara. Semua pihak perlu bahu-membahu bagi memastikan impian negara untuk menjadi destinasi pelancongan utama di dunia dan rantau ini terus subur. Pihak kerajaan terutamanya haruslah sentiasa melipatkan gandakan usaha mempromosikan Malaysia secara kerap  agar negara Malaysia akan lebih dikenali. Selain itu, pelancongan juga mampu menjana ekonomi negara yang agak lembap sejak akhir-akhir ini. Hal ini boleh diibaratkan seperti “serampang dua mata”. Oleh itu, kita berharap agar matlamat negara untuk terus menjadi destinasi pelancongan antarabangsa akan berterusan. jelaslah bahawa pelancongan adalah satu industri yang sangat penting untuk jangka masa pendek mahupun jangka masa panjang.

Penutup
kraftangan merupakan aset terpenting dalam industri pelancongan dalam setiap negara, oleh itu dengan adanya kraftangan dapat menaikkan mata wang negara bukan itu saja tetapi dapat memperkenalkan kepada warga asing tentang seni asli.